Μετάφραση άρθρου: “Δεν θα επανέλθουμε στην κανονικότητα”

Facebook
Twitter
LinkedIn

Του Gideon Lichfield
17 Μαρτίου 2020

Για να σταματήσουμε τον κορωνοϊό, θα πρέπει να αλλάξουμε ριζικά σχεδόν όλα όσα κάνουμε: τον τρόπο που δουλεύουμε, ασκούμαστε, κοινωνικοποιούμαστε, ψωνίζουμε, ελέγχουμε την υγεία μας, εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας, φροντίζουμε τα μέλη της οικογένειάς μας.

Όλοι θέλουμε τα πράγματα να επανέλθουν γρήγορα στο φυσιολογικό. Αλλά αυτό που οι περισσότεροι από εμάς μάλλον δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα – αν και θα το συνειδητοποιήσουμε σύντομα – είναι ότι τα πράγματα δεν θα επανέλθουν στο φυσιολογικό μετά από μερικές εβδομάδες, ούτε καν μετά από μερικούς μήνες. Κάποια πράγματα δεν θα επανέλθουν ποτέ.

Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό (μέχρι και από τη Βρετανία) ότι κάθε χώρα πρέπει να «εξομαλύνει την καμπύλη», να επιβάλει δηλαδή την κοινωνική αποστασιοποίηση για να επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού, έτσι ώστε ο αριθμός των ατόμων που νοσούν ταυτόχρονα να μην προκαλέσει κατάρρευση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, όπως απειλεί να κάνει στην Ιταλία αυτήν τη στιγμή. Αυτό σημαίνει ότι η πανδημία πρέπει να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα είτε έως ότου αρκετοί άνθρωποι προσβληθούν από τον Covid-19 ώστε οι περισσότεροι να αποκτήσουν ανοσία (υποθέτοντας ότι η ανοσία θα διαρκέσει χρόνια, πράγμα το οποίο δεν γνωρίζουμε) είτε έως ότου υπάρξει ένα εμβόλιο.

Πόσο καιρό θα πάρει αυτό και πόσο δρακόντειοι πρέπει να είναι οι κοινωνικοί περιορισμοί; Χθες ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ανακοινώνοντας νέες οδηγίες, όπως ένα όριο 10 ατόμων για τις συναθροίσεις, είπε ότι «με μερικές εβδομάδες στοχευμένης δράσης, μπορούμε να ξεπεράσουμε τη δυσκολία και μάλιστα γρήγορα». Στην Κίνα, τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας που έχουν επιβληθεί εδώ και έξι εβδομάδες χαλαρώνουν σταδιακά, τώρα που πλέον τα κρούσματα έχουν αρχίσει σιγά σιγά να μειώνονται.

Η υπόθεση όμως δεν τελειώνει εδώ. Ακόμα κι αν ένας άνθρωπος στον πλανήτη θα έχει τον ιό, είναι σχεδόν βέβαιο ότι, χωρίς αυστηρούς ελέγχους περιορισμού, θα προκαλείται εξάπλωση του ιού ξανά και ξανά. Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε χθες (pdf), ερευνητές του Imperial College του Λονδίνου πρότειναν έναν τρόπο επίτευξης του περιορισμού: Επιβολή αυστηρότερων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης κάθε φορά που οι εισαγωγές σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) αρχίζουν να αυξάνονται και χαλάρωση των μέτρων αυτών κάθε φορά που οι εισαγωγές μειώνονται. Αυτή η τακτική παρουσιάζεται σχηματικά στο παρακάτω διάγραμμα.

Τα σύντομα περιοδικά διαστήματα επιβολής μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης διατηρούν την πανδημία υπό έλεγχο.
Imperial College, Ομάδα Ανταπόκρισης στον Covid-19.

Η πορτοκαλί γραμμή δείχνει τις εισαγωγές σε ΜΕΘ. Κάθε φορά που οι εισαγωγές υπερβαίνουν ένα κατώτατο όριο, π.χ. 100 ανά εβδομάδα, η χώρα κλείνει όλα τα σχολεία και τα περισσότερα πανεπιστήμια, υιοθετώντας ταυτόχρονα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Όταν οι εισαγωγές μειωθούν κάτω από τις 50, τα μέτρα αυτά αίρονται, αλλά τα άτομα με συμπτώματα ή τα μέλη των οικογενειών τους που έχουν συμπτώματα εξακολουθούν να παραμένουν σε περιορισμό στο σπίτι.

Τι θεωρείται «κοινωνική αποστασιοποίηση»; Οι ερευνητές την ορίζουν ως μια κατάσταση όπου «Όλα τα νοικοκυριά μειώνουν τις επαφές τους έξω από το σπίτι, το σχολείο ή τον χώρο εργασίας κατά 75%». Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος βγαίνει έξω με τους φίλους του μία φορά την εβδομάδα αντί για τέσσερις. Σημαίνει ότι όλοι κάνουν ό,τι μπορούν για να ελαχιστοποιήσουν τις κοινωνικές τους επαφές, ώστε ο συνολικός αριθμός των επαφών τους να μειωθεί κατά 75%.

Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, στο πλαίσιο αυτού του μοντέλου, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και το κλείσιμο των σχολείων θα πρέπει να εφαρμόζονται ανά χρονικές περιόδους αναλογίας δύο τρίτων (περίπου δύο μήνες εφαρμογή και ένας μήνας άρση), έως ότου υπάρξει εμβόλιο, για το οποίο θα απαιτηθούν τουλάχιστον 18 μήνες (αν όλα πάνε καλά). Σημειώνουν ότι τα αποτελέσματα είναι «ποιοτικά παρόμοια και για τις ΗΠΑ».

Δεκαοκτώ μήνες; Σίγουρα θα υπάρχουν και άλλες λύσεις. Για παράδειγμα, γιατί απλώς να μην αυξήσουμε τις ΜΕΘ, ώστε να μπορούμε να περιθάλπουμε περισσότερους ανθρώπους ταυτόχρονα;

Στο παραπάνω μοντέλο των ερευνητών, δυστυχώς έτσι δεν λύνεται το πρόβλημα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, χωρίς την εφαρμογή μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης σε ολόκληρο τον πληθυσμό, ακόμη και η καλύτερη στρατηγική μετριασμού (δηλαδή απομόνωση ή καραντίνα των νοσούντων, των ηλικιωμένων και εκείνων που έχουν εκτεθεί, καθώς και κλείσιμο των σχολείων) θα προκαλούσε ένα κύμα ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση το οποίο θα ήταν οκτώ φορές μεγαλύτερο από τις δυνατότητες του συστήματος υγείας των ΗΠΑ ή του Ηνωμένου Βασιλείου. (Αυτό αναπαρίσταται με την μπλε καμπύλη στο κάτω μέρος του παρακάτω διαγράμματος. Η επίπεδη κόκκινη γραμμή είναι ο σημερινός αριθμός των κλινών ΜΕΘ.) Ακόμα και αν αξιοποιηθούν εργοστάσια που θα μετατρέψουν τις γραμμές παραγωγής τους ώστε να παραχθεί μεγάλος αριθμός κρεβατιών, αναπνευστήρων και αναγκαίου εξοπλισμού και προμηθειών κάθε άλλου είδους, θα παραμείνει η ανάγκη για πολύ μεγαλύτερο αριθμό νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού που θα πρέπει να φροντίσει όλους τους ασθενείς.

Χωρίς εκτεταμένα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, σε όλα τα σενάρια ο αριθμός των περιστατικών Covid υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνατότητες των συστημάτων υγείας.
Imperial College, Ομάδα ανταπόκρισης Covid-19

Μήπως μια λύση θα ήταν η επιβολή περιορισμών για ένα μόνο διάστημα περίπου πέντε μηνών; Όχι, διότι, όταν αρθούν τα μέτρα, η πανδημία θα ξεσπάσει εκ νέου, μόνο που αυτή τη φορά θα είναι χειμώνας, δηλαδή η χειρότερη στιγμή για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης που τότε εξυπηρετούν αυξημένους αριθμούς ασθενών.

Αν επιβληθούν μέτρα πλήρους κοινωνικής αποστασιοποίησης και άλλα μέτρα για πέντε μήνες, η πανδημία επανέρχεται με την άρση αυτών των μέτρων.
Imperial College, Ομάδα ανταπόκρισης Covid-19.

Και τι θα γινόταν αν αποφασίζαμε να υιοθετήσουμε μια βάναυση τακτική, δηλαδή να αυξάναμε πολύ περισσότερο το κατώτατο όριο του αριθμού εισαγωγών σε ΜΕΘ πάνω από το οποίο θα ενεργοποιούνται τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, αποδεχόμενοι έτσι πολύ μεγαλύτερο αριθμό θανάτων; Απ’ ό,τι φαίνεται, δεν θα υπήρχε σημαντική διαφορά. Ακόμα και στα σενάρια του Imperial College που προβλέπουν τους λιγότερους περιορισμούς, τα μέτρα θα εφαρμόζονται τον περισσότερο καιρό.

Αυτό που συμβαίνει δεν είναι μια προσωρινή διατάραξη. Είναι η αρχή ενός εντελώς διαφορετικού τρόπου ζωής.

Η ζωή σε κατάσταση πανδημίας

Βραχυπρόθεσμα, μια τέτοια κατάσταση θα είναι εξαιρετικά επιζήμια για επιχειρηματικές δραστηριότητες που βασίζονται σε συναθροίσεις μεγάλου αριθμού ανθρώπων, όπως είναι τα εστιατόρια, οι καφετέριες, τα μπαρ, τα νυχτερινά κέντρα, τα γυμναστήρια, τα ξενοδοχεία, τα θέατρα, οι κινηματογράφοι, οι γκαλερί τέχνης, τα εμπορικά κέντρα, οι εκθέσεις χειροποίητων ειδών, τα μουσεία, οι μουσικοί και άλλοι ερμηνευτές, οι αθλητικοί χώροι (και οι αθλητικές ομάδες), τα συνεδριακά κέντρα (και οι διοργανωτές συνεδρίων), τα κρουαζιερόπλοια, οι αεροπορικές εταιρείες, τα δημόσια μέσα μεταφοράς, τα ιδιωτικά σχολεία ή τα κέντρα ημερήσιας φροντίδας. Για να μην αναφερθούμε στην πίεση που θα δεχθούν οι γονείς από την αναγκαστική κατ’ οίκον εκπαίδευση των παιδιών τους, στους ανθρώπους που προσπαθούν να φροντίσουν ηλικιωμένους συγγενείς χωρίς να τους εκθέσουν στον ιό, στους ανθρώπους που είναι παγιδευμένοι σε σχέσεις όπου υφίστανται κακοποίηση, αλλά και σε κάθε άνθρωπο που δεν διαθέτει τις οικονομικές δυνατότητες να αντιμετωπίσει τις διακυμάνσεις στο εισόδημά του.

Φυσικά θα υπάρξουν προσαρμογές: Τα γυμναστήρια θα μπορούσαν να αρχίσουν να πωλούν οικιακό εξοπλισμό και προπονήσεις μέσω διαδικτύου, για παράδειγμα. Θα δούμε μια έκρηξη νέων υπηρεσιών στην οικονομία που έχει ήδη γίνει γνωστή ως «οικονομία του εγκλωβισμού». Μπορεί κανείς επίσης να αντλήσει ελπίδες από τον τρόπο με τον οποίο κάποιες συνήθειες μπορεί να αλλάξουν: Λιγότερες μετακινήσεις με εκπομπές ρύπων, περισσότερες τοπικές αλυσίδες εφοδιασμού, περισσότερο περπάτημα και ποδηλασία.

Όμως η διαχείριση της διατάραξης που θα προκληθεί σε πολλές επιχειρήσεις και τρόπους βιοπορισμού θα είναι αδύνατη. Επίσης, αυτός ο «εγκλωβισμένος» τρόπος ζωής δεν μπορεί να διατηρηθεί για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Πώς μπορούμε, λοιπόν, να ζήσουμε σ’ αυτόν τον νέο κόσμο; Ένα μέρος της απάντησης (ας ελπίσουμε) θα είναι τα καλύτερα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, με μονάδες ανταπόκρισης στην πανδημία που θα μπορούν να κινηθούν γρήγορα για να αναγνωρίζουν και να περιορίζουν τις εστίες, πριν υπάρξει εξάπλωση. Ένα άλλο μέρος της απάντησης θα είναι η δυνατότητα να ενισχύεται η παραγωγή ιατρικού εξοπλισμού, διαγνωστικού εξοπλισμού και φαρμάκων. Όλα αυτά θα γίνουν πολύ αργά για να σταματήσουν τον Covid-19, αλλά θα βοηθήσουν στις μελλοντικές πανδημίες.

Στο εγγύς μέλλον, πιθανότατα θα βρεθούμε αντιμέτωποι με αμήχανους συμβιβασμούς που θα μας επιτρέψουν να διατηρήσουμε έναν βαθμό ομοιότητας με την κοινωνική ζωή που ξέρουμε. Ίσως θα υπάρξουν κινηματογραφικές αίθουσες όπου θα έχουν αφαιρεθεί οι μισές θέσεις τους, ίσως οι επαγγελματικές συναντήσεις θα πραγματοποιούνται σε μεγαλύτερες αίθουσες με τις καρέκλες σε μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους, ίσως ακόμα τα γυμναστήρια να απαιτούν από τους πελάτες τους να κλείνουν θέσεις σε προπονήσεις εκ των προτέρων, ώστε να μην δημιουργείται συνωστισμός.

Τελικά, ωστόσο, προβλέπω ότι θα μπορέσουμε να επαναφέρουμε τις κοινωνικές μας συναναστροφές με ασφάλεια, αναπτύσσοντας πιο εξελιγμένους τρόπους για να εντοπίζουμε ποιοι άνθρωποι συνιστούν κίνδυνο μετάδοσης νόσου και ποιοι όχι, αλλά και υιοθετώντας νόμιμες διακρίσεις εναντίον όσων συνιστούν τέτοιον κίνδυνο.

Μια πρώτη ιδέα αυτής της κατάστασης μπορεί να πάρει κανείς βλέποντας τα μέτρα που ήδη λαμβάνουν ορισμένες χώρες σήμερα. Το Ισραήλ πρόκειται να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα τοποθεσίας των κινητών τηλεφώνων με τα οποία οι υπηρεσίες πληροφοριών εντοπίζουν τρομοκράτες, ώστε να εντοπίζονται τα άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με γνωστούς φορείς του ιού. Η Σιγκαπούρη πραγματοποιεί εξαντλητική ανίχνευση επαφών και δημοσιεύει λεπτομερή στοιχεία για κάθε γνωστό κρούσμα, δημοσιοποιώντας τα πάντα εκτός από το όνομα του κάθε ατόμου.

Δεν ξέρουμε, φυσικά, πώς ακριβώς θα είναι αυτό το νέο μέλλον. Αλλά μπορεί κανείς να φανταστεί έναν κόσμο στον οποίο, για να κλείσετε εισιτήριο σε μια πτήση, ενδεχομένως θα πρέπει να εγγραφείτε σε μια υπηρεσία που θα παρακολουθεί τις κινήσεις σας μέσω του τηλεφώνου σας. Η αεροπορική εταιρεία δεν θα μπορεί να δει πού θα έχετε πάει, αλλά θα ειδοποιείται αν έχετε βρεθεί κοντά σε ανθρώπους που είναι γνωστό ότι έχουν μολυνθεί ή κοντά σε εστίες νόσου. Παρόμοιες απαιτήσεις θα μπορούσαν να υπάρχουν στην είσοδο μεγάλων χώρων, σε κρατικά κτίρια, ή σε κόμβους δημόσιων συγκοινωνιών. Θα μπορούσαν να υπάρχουν σαρωτές θερμοκρασίας παντού, ενώ στον χώρο της εργασίας σας θα μπορούσε να απαιτείται να φοράτε ένα ειδικό εξάρτημα που παρακολουθεί τη θερμοκρασία σας ή άλλα ζωτικά σας σημεία. Ενώ τώρα τα νυχτερινά κέντρα σε πολλές χώρες ζητούν αποδεικτικά ηλικίας, στο μέλλον μπορεί να ζητούν αποδεικτικά ανοσίας – μια ταυτότητα ή κάποιο είδος ψηφιακής επαλήθευσης μέσω του τηλεφώνου σας που θα δείχνει ότι έχετε ήδη αναρρώσει από τα πιο πρόσφατα στελέχη του ιού ή έχετε εμβολιαστεί και είστε προστατευμένοι από αυτά.

Θα προσαρμοστούμε και θα δεχτούμε τέτοια μέτρα, όπως έχουμε προσαρμοστεί στους όλο και αυστηρότερους ελέγχους ασφαλείας που επιβλήθηκαν στα αεροδρόμια μετά την εκδήλωση τρομοκρατικών επιθέσεων. Η παρεμβατική παρακολούθηση θα θεωρηθεί ένα μικρό τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει κανείς για τη βασική του ελευθερία να βρίσκεται με άλλους ανθρώπους.

Ως συνήθως, όμως, το πραγματικό κόστος θα βαρύνει τους φτωχότερους και τους ασθενέστερους. Τα άτομα με πιο περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη ή όσοι ζουν σε περιοχές που είναι περισσότερο επιρρεπείς σε ασθένειες θα αποκλείονται πλέον συχνότερα από χώρους και ευκαιρίες που θα ανοίγονται σε όλους τους υπόλοιπους. Οι εργαζόμενοι με άτυπες μορφές απασχόλησης, οδηγοί ή υδραυλικοί, μέχρι και ανεξάρτητοι εκπαιδευτές γιόγκα, θα διαπιστώνουν ότι οι δουλειές τους θα γίνονται ακόμα πιο επισφαλείς. Οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, οι παράτυποι μετανάστες και οι πρώην κατάδικοι θα αντιμετωπίσουν ένα ακόμη εμπόδιο για την απόκτηση πρόσβασης στην κοινωνία.

Επιπλέον, αν δεν υπάρξουν αυστηροί κανόνες για το πώς αξιολογείται ο κίνδυνος κάποιου να προσβληθεί από ασθένεια, οι κυβερνήσεις ή οι εταιρείες θα μπορούσαν να επιλέξουν οποιαδήποτε κριτήρια: Είστε άτομο υψηλού κινδύνου, εάν το εισόδημά σας δεν υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ ετησίως, είστε μέλος οικογένειας άνω των έξι ατόμων και ζείτε σε συγκεκριμένα μέρη της χώρας, για παράδειγμα. Αυτό δημιουργεί περιθώρια αλγοριθμικής μεροληψίας και συγκαλυμμένων διακρίσεων, όπως συνέβη πέρυσι με έναν αλγόριθμο που χρησιμοποιήθηκε από αμερικανικές ασφαλιστικές εταιρείες και τελικά διαπιστώθηκε ότι ευνοούσε ακούσια τους λευκούς ανθρώπους.

Ο κόσμος έχει αλλάξει πολλές φορές και αλλάζει ξανά. Όλοι μας θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε έναν νέο τρόπο ζωής, εργασίας και σφυρηλάτησης σχέσεων. Αλλά όπως συμβαίνει με κάθε αλλαγή, θα υπάρξουν κάποιοι που θα χάσουν περισσότερα απ’ ό,τι οι περισσότεροι, και αυτοί θα είναι οι άνθρωποι που έχουν ήδη χάσει πάρα πολλά. Το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι ότι το βάθος αυτής της κρίσης θα αναγκάσει τελικά τις χώρες, και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, να διορθώσουν τις χαώδεις κοινωνικές ανισότητες που καθιστούν μεγάλες πληθυσμιακές τους ομάδες τόσο έντονα ευάλωτες.

Μετάφραση άρθρου του MIT Technology Review που δημοσιεύθηκε εδώ:
https://www.technologyreview.com/s/615370/coronavirus-pandemic-social-distancing-18-months/